Trước năm 1990 người dân Lục Ngạn chưa hiểu biết đầy đủ về kỹ thuật chọn giống và kỹ thuật trồng trọt đối với cây vải thiều. Nhưng hiện nay ở Lục Ngạn đã xác định được 3-4 giống vải chính có năng suất, chất lượng cao và có tính rải vụ thu hoạch trong tổng số khoảng 24 giống vải có mặt trên đất Lục Ngạn.
1. Giống vải lai chua
Là giống có nguồn gốc từ Thanh Hà (Hải Dương) có mặt sớm trên đất Lục Ngạn, là giống chín sớm sau giống vải tu hú (chín từ ngày 5/5 - 25/5 hàng năm). Quả hình trái tim, khi chín có màu đỏ tươi và phần cuối quả màu xanh. Quả to trung bình 30-35 quả/kg, khí chín vỏ quả mỏng.
[caption id="attachment_539" align="aligncenter" width="800"]
Vải lai chua Lục Ngạn[/caption]
Quả còn xanh vị chua, nhưng khi quả chín thì ngọt hơi chua. Hạt quả to, tỷ lệ cùi từ 50-55%. Lá to xanh đậm, cây sinh trưởng khỏe, chống chịu sâu bệnh tốt. Thân cây vặn dãnh múi khế, cây phân cành thưa. Chùm hoa thưa, dài và khỏe. Lá non và chùm hoa từ cuống đến nụ hoa và quả có phủ một lớp lông màu nâu sẫm. Cây ra hoa ít phụ thuộc vào thời tiết lạnh. Tỷ lệ đậu hoa ít hơn vải chính vụ. Năng suất thấp, thường chỉ bằng khoảng 2/3 so với năng suất của giống vải chính vụ.
2. Giống vải U Hồng
Cũng là giống có nguồn gốc từ Thanh Hà (Hải Dương). Đây là giống chín sớm, cùng thời gian với vải lai chua. Thời gian thu hoạch quả thường từ ngày 5/5 - 10/6 hàng năm. Quả hình trái tim, cuống quả sâu, vải quả nhô cao nên khi bổ theo chiều dọc quả thì mép trên có hình chữ U (nên có tên là vải U Hồng).
[caption id="attachment_540" align="aligncenter" width="800"]
Vải U Hồng Lục Ngạn[/caption]
Giống vải U Hồng có đặc điểm phát triển ít cành tăm hương, cành thưa. Lá to, dài và có màu xanh sáng. Cây sinh trưởng mạnh. Cuống hoa dài, bông thưa, từ cuống hoa đến nụ hoa phủ lớp lông màu nâu.
Quả đóng thưa và khoe quả. Thuộc nhóm giống có quả to trung bình, khối lượng 30-35 quả/kg. Khi chín vỏ quả mỏng, vai quả có màu hồng đỏ tươi, phần cuối quả màu vàng hoặc xanh sáng. Quả khi còn xanh hơi chua, khi chín quả ngọt vừa. Tỷ lệ cùi ăn được chiếm từ 55-60%. Hạt quả nhỏ hơn vải lai chua. Năng suất cùng độ tuổi trung bình thường bằng 2/3 so với giống vải chính vụ, năng suất khá ổn định và ít chịu ảnh hưởng của thời tiết lạnh.
3. Giống vải lai Thanh Hà
Cũng là giống vải có nguồn gốc từ Thanh Hà - Hải Dương. Đây là giống vải thuộc nhóm giống chín hơi sớm. Cây mọc nhanh, ít cành tăm và thân cành hơi vặn. Lá màu xanh đậm, thuôn dài nhỏ hơi vặn. Từ cuống đến nụ hoa có phủ lớp lông màu xanh sáng. Hoa cái màu trắng, quả chín vào trung tuần tháng 6, sớm hơn vải chính vụ và sau vải U Hồng chút ít.
Quả to tròn, khối lượng quả trung bình 35-40 quả/kg. Tỷ lệ cùi ăn được từ 60-65%. Khi chín ăn vị chua ngọt, sau khi ăn có vị hơi chát. Khi chín quả có màu đỏ tươi đều, vỏ quả dày, gai quả to và lì. Thời gian bảo quản quả tươi có thể kéo dài hơn so với giống khác từ 1-2 ngày. Năng suất khá, bằng 2/3 năng suất của giống vải chính vụ có cùng độ tuổi.
4. Vải thiều Lục Ngạn (giống vải Thanh Hà)
Là giống vải chính vụ và được mọi người biết đến với tên gọi Vải Thiều Lục Ngạn, được trồng chủ yếu ở Lục Ngạn hiện nay, chiếm khoảng 90% diện tích trồng vải. Cây sinh trưởng bình thường, lá nhỏ trung bình, màu xanh sáng. Thân ra nhiều cành và nhiều cành tăm hương. Chùm hoa có màu xanh nhạt, hoa màu vàng trắng, chùm hoa dày và có nhiều hoa.
[caption id="attachment_538" align="aligncenter" width="800"]
Vải thiều Lục Ngạn[/caption]
Quả chín màu đỏ tươi, vỏ quả mỏng, hạt nhỏ. Cùi quả dày, tỷ lệ cùi vào khoảng 68-70%. Khối lượng quả đạt từ 40-50 quả/kg. Quả có vị ngọt đượm và thơm. Là giống vải cho năng suất cao nhất trong số các giống vải hiện nay đang trồng tại Lục Ngạn. Khả năng ra hoa, kết quả và năng suất của giống này chịu tác động khá mạnh của thời gian có nhiệt độ thấp trong mùa đông.
Ngoài ra, trong sản xuất bắt đầu phát triển một số giống vải mới song còn rất lác đác. Chủ yếu mang tính chất thăm dò thử nghiệm. Gồm các giống mới được nhập từ các nước như Australia, Trung Quốc, Thái Lan.
Tham khảo nguồn :
Những giống vải trồng ở Lục Ngạn